Nu mit in Bible Relnak II Samuel 11:1-27 Chungah Ṭialmi Bathsheba Tuanbia

Biahmaiṭhi

Kan Bible ca chungah siangpahrang minthang bik tiah theih mi cu Solomon a si. A minthan ning le a fimning le Pathain aa bochan ning kong kan chim lengmang nain a hringtu a nu, Bathsheba kong hi chim a um tuk bal lo. Fa le mifim, minthang ah vun i chuah khawhnak hnga ding caah hin nu le dirhmun hi a rak biapi taktak mi a si. Nu le nih fale caah caan peknak, dawtnak he lamhruai fimchimh nak le retheih tuar piak nak hna hi minthang mi hna fa le minthannak phen ah zapi hmuh khawh tung lo mi aa thup mi an rak sit awn.  Cu tluk a biapi mi a nu Bathsheba dirhmun cu a honih thawngtha chimnak ah chim a um tuk bal lo. Cun Solomon i a pa David zong siangpahrang minthang a si caah thawngtha chimtu tampi nih a tuah sermi thatnak, ṭhatlonak tampi chim a sitawn, Bible zongah aa ṭial hna. Cun thawngṭha chimnak ah David le Bathsheba kong cu chim a tam ngaingai. Nain ka theih zungzal micu David cu misual a si, Uriah nupi a simi Bathsheba zong nupi ah aa tuah tiah chim asi tawn. David sualnak langhter nak caah Bathsheba tuanbia hi chim a tam ngaingai cang nain David nih a nunnak a hrawhmi nu Bathsheba lei hoihin, a tuarinn ningkong thawngṭha an chim cu ka thei bal lo. Hihi pa hnanih Bible anṭial mi pa mit lawng tein chankhat hnu chankhat an rak kan zoh pi caah nu hna an temtuar nak Bible chung tuanbia tampi cu an aw a thang kho lo. Thuh an si zungzal. Pa hna an tuanbia thawttertu/ tamhtu le tlamtlin tertu bantuk lawngah hman an si. Harnak, ṭhatnak, chiatnak an tuahmi zong chim le rel a si tuk lo tikah caan tampi cu Khrihfabu in kan theihmi thawngṭha  hi harsatnak a tuaring tu hna caah thazang petu siloin harnak a petu, zomhtaihnak chuah tertu hna, mihrawk tu hna tha a pe mi, milian le miṭhawng lawng a ṭanhtu thawngṭha (Bible hrilhfiah) an lawh caan a um theu. Cucaah thuk deuh in Bathsheba kong hi nu leikam dir hmun in vun ruah ṭhan awkah kan sawm hna.

Bathsheba cu a hodah a si?

Eliam fanu a si tiah (IISam 11:3) ah cun kan hmuh. Cun IChanrelnak 3:5 ahcun a pa min cu Ammiel tiah ti a si. Eliam cu a hoset a si theih fian a si lo nain (IISam 23:34) chung ah chimmi Eliam kha a pa a si ahcun Eliam cu Ahithophel fapa a si i Ahithophe cu Gilon mi ti a si. Cucaah Bathsheba i a pa cu Eliam, David ralkap mi ralṭha le mithang 37 thimmi lakah aa tel vemi (IISam 23:4) a si ti tiang hi Bible chungin theih khawh mi a si.

Cun a chuah kaa ah  a min hi Bathshua (IChan.3:5) tiah an rak kawh. Israel miphun hna hi an chuah kaa an min kha an u pat deuh tikah i thlen hi an duh ahcun an phungnih tuah a onh mi a si. An phungah an tauh tawnmi tuahphung Bar-Mitzvah siloah Bat-Mitzvah hi kum 12 an si ah tuah a si i cu bantuk caan ah cun min thlen duh ahcun thlen phung a rak si. An chuah kaa an min nihcun an min saktu an nu le an pa maw midang nih maw minsak tu nih an mah sining chuankhan in min pek an si an ti. Cucu laimi he kan sining aa lo ngaingai mi a si. Nain kum 12 hnu an min an thlen tik hna ahcun a mah hngakchia i a  nunning, an phungbia chung ningin a zulh le zulh lo, a nuncan ziaza aa dawh le dawh lo cungah rikhiak in min hi thlen an sitawn tiah an phung ah a um. A chuah ka a min Bathshua timi  a sullam cu “Ka rumnak fanu” tinak a si. Si dawh a si ngaimi cu a minsak tu nihhin mah fanu te hi rumnak chuah tertu a si ti chuankhan nak in a sak mi a si lai tiah zumh a si. A hnu a min Bathsheba sullam cu “Biakamnak fanu” ti sullam a ngei. A chuahka a min saktu hi a nu si dawh cu a si lo a pa a si ṭheu lai tiah ruah damh khawh asi. Zei catiah Israel miphun hna hi an va le an nun ko ahcun va le deuh nih an phung ningin minsak a rak si tawn. Cucaah Bathsheba cu a pa nih David siangpa hrang pa kuttang ah rian ṭuanmi a si hi hlawhtling ngai le nunning sangngai ah ruah dawh in a um. Phundang in chimah cun a pa hi a sining le a rianah a lung a tling i a di a riam ti hi a fanu min zoh in hngalh khawh asi.

Cun Bathsheba cu va a ngeimi a si i a vapa zong hi Hit mi Uriah, David ralkap raltha mi 37 lakah pakhat ah aa telve mi thotho a si. Hit miphun tiah Bible nih a ṭial nain a min zoh tikah a hnubik cafang pathum iah hi Jehovah (Pathain meialh) timi sullam aa ngeih caah hin a pi pu chan cun Hit mi rak si ko hmanh seh law Judah biaknak ah aa thlengcang mi chungkhar in a chuak mi a si lai tiah ruah a si. Cucaah Hit mi a si ko nain Bathsheba vapa Uriah cu Israel biaknak a bia ve cang mi Israel nunphung aa hrawm ve cang mi a si theu lai tiah ruah khawh a si.

Aho palh dah a si?

Hitlaih hremnak tuanbia ahhin hlanlio in chanthar tiang Bible hrilhfiah ṭialtu pa tampi nih cun harnak a tuartu, tlaihhrem a tongtu, Bathsheba hi mawh an phorh. Mieke Bal hna nih cun Bathsheba tlaihhrem a tuarnak kong he pehtlai in Bathsheba cu a mah ruangah hi thil a ton hi a si a ti. Midang mitthit dingin a um caah a mah sual a si.  Ataktak ahcun a mah nih hi thil hi a chuah ter mi a si a rak ti. Cun Grank Mead zongnih Bathsheba cu, “A thiang lomi, mi soilem a hmangmi le mitluk tertu a si,” tiah sual a phawt ve.  Asinain nu lei hoih in Bible kan hrilhfiah ve tikah pa Bibel hrilhfiah tu hna hrilhfiah i hrawm ding hi thil har ngaingai a si. Nu zapi zong kan lung a tling lai tiah ka ruat hrimhrim lo.

Chanthar Bible checkhlat tu lakah pa mi tamngai zong nih Bathsheba hi an mawh chiat ṭheu/sual an phawt ṭheu. Zei catiah aa kholh lio ah David siangpahrang nih a hmuh ti a si caah Siangpahrang hmuhnak in aa naih tuk ah aa kholh caah a mah hi a sual deuh tiah sual phawt a si ṭheu. Nicol nih a ṭial ning ahcun (caang 4) nak ah aa dawh tuk tiah a ṭial caah a tak kholh nak hi David siangpahrang pa umnak he aa naih tuk i a si lai. David nih aa dawhnak hi fiangngai in hmuh dawh a si. A hlat deuh ah rak i kholh seh law David zong nih a hei hmu lem hnga lo i a mit zong a thi lem hnga lo. Phundang cun a mah nih hi thil hi a hal mi a si, siangpahrang nih ka ihpi seh ti duhah lamnaih tein aa kholh hi a si, a mah nih a sawm tiah a ti. A ngaingai ti ahcun mah bantuk in hrilhfiah ṭialtu tampi nih Bathsheba sual an puh mi hi a hman lo ngaingai tiah ka ruah. Nuṭha lo nih pa an soi lem tik hna ah an thilthuam nih an tak hup huaha loin an i hrukaih hna i an merh hnawh pah hna, an mit hna an ṭheh tawn hna. Bathsheba tucu a mah pumpak caan (private time) a lak lio te a si. Takkholh lio hringhren ah cun David nih ka hmu seh law a mitthi ning law tihi a ruat lai ti ka zum lo. Bible ningin cun Bathsheba a tak aa kholh hi thi a ngeih dih hnu nisarih ni thiannak tuah ding tiah an phung nih a ti ni ah aa kholh hi a si.  An chan lio ahcun thi an ngeih lio ah va le he ihti phung a si lo. Cun va le ihnak i hrawmphung zong a si lo i a tongh zong an tongh hna awk a si lo. An tongh mi hna poah le an tongh mi thil poahpoah cu thainglo an si ve(Leviticus 15 chungah relkhawh a si). Cu bantuk caan cu Hebrew holh in Niddah tiah an ti. Niddah cu a time of separation ti zongin ti khawh a si. Midang sinah um ti khawh lo caan khi a si. Midang he i hlat caan tiah kan ti khawh. Thi an ngeihdih in ni sarih chung an hngak lai i mah dih cun ti a luangmi, tikhur chung ti in siloin ti thiangmi te tirawl chuannak ah an hmanmi ti he an tak cu thiang tein i kholh phung a si. Cu bantuk ti thiang an chiahnak caah an incung hi an hmantawn an ti. Bathsheba cu Judah phung ning tein an in cungah aa kholh. Jerusalem khua a umnak a inn cung teah a kal i a mah tein thi a ngeihnak in a thainnak nisarih ni (Hebrew holh in Mikvah an ti) ah aa kholh lio ah khin David nih a hei zoh, bih tu khi a si deuh. Cucaah mah inn teah mah tein tak aa kholh ko mi nu cu siangpahrang a soilem e, a sual e tiah mawh phorh ter cu a hman lo mi a si tiah ka ruah.

A ngaingai ah cun a rianṭuan dingmi a ṭuan lo i Jerusalem khua ah aa din ko mi, zoh lo awk a simi  mi takkholh lio a zoh tu cu David tu hi a sualnak a ngan deuh ding a lo. Siangpahrang a si caah a kuttang ralkap hna Ammon ral he an i kah lengmang lio caan ah a umnak dinghmun cu raltuknak hmun ah khan a si awk a si. Asinain a nih cu raltuknak hmun ah kal lo in a siangpahrang inn ah nuamngai in khua a sa. Phundang cun a ṭuanding a si mi a rian a ṭuan lo ti kan hmuh khawh. Raltuk nak ah kal loin a inn cungah khua a phunphun zoh in a um. Cu lio i a hmuh mi cu a tak aa kholh cuahmah mi nu Bathsheba kha a si. Cu lawng cun a dih lo, mi a thlah hna i a va lak ter hna. Ka zawnah hin zohawk a um mi cu a mirang in sent (thlah) timi le took (lak) timi hi a si. Thlah le lak timi biafang ahhin David nih siangpahrang a si nak a nawl ngeihnak a hman timi fiang tein alang. Kamkhat lei lungtlinnak kha biapi ah chiah a si lo. Lungtlin zong tlin lo zongah mi a thlah hna i a va lak ter hna. David nih Bathsheba cu a mah nih a va nawl in bia a ruah ta lo. A duh zong duh lo zongah hranhram in va lak awk ah a kuttang mi a thlah hna i an va lak i a ih pi ti hi a Bible tuanbia kan rel tikah fiang ten a langmi a si. Cun saingpahrang a si caah Bathsehba hi David nawl chuah mi buar khawhnak nawl a ngei lo. A kuttang ummi poahpoah cu David siangpahrang nawl zulh ding kha an chan lio siangpahrang hna cungah mipi nih tuah dingmi an rian cu a si. Uktu saingpahrang David nih a nawlngeih nak ningcang loin a hman tikah cun Bathsheba cu a kut chungah aa hum men mi a si ko cang. Rak duh loin rak cawl len ko hmanh seh siangpahrang cu nawlngei tu bik a si caah Bathsheba hi aluat hlei lai tiah ka zum lo. Nawlngeih nak le sining aa can lo tukmi an sipin ah pa nih rak uk mi chan chungah a cang mi thil a si caah Bathsheba caah cun a zei ti lei hmanh khin luatnak lam a um lo mi a si.

Cun David mitkem taktak a sinak cu zei thei lo tein a kuttang ah zumhawk tlak taktak in rian a ṭuan ko mi Uriah cu a mah sualnak thuhnak ding caah thilri ah a hman. Ralram in rak tlung dingin a cah i a nupi sinah caan hmanding a fial. Asinain Uriah cu a rianah aa pumpe mi le zumhtlak mipa a si caah a fial mi a duh lo i siangpahrang nih cun a nunnak ral kutchung ah ap ding in ca a ṭial i cu ca lila cu a mah a phorh ter i raltuk nakah a nunnak cu a dih. David nih a kut bak in Uriah hi a that lo nain Uriah nunnak a liam tertu cu David a si ko. Sualnak pakhat thuh a duhnak nih a sualcia mi sualnak nak in a ngan deuhmi a dang sualnak a chuah pi ṭhan. Bathsheba caah cun a vawlei a mui ko lai. Va le umlo kar ah siangpahrang nih rak tlaihhrem ton, a rauh hlanah va le thih thawng theih. A ngeihchiat le a lungkuai in a um lai tihi a fiang mi a si. Caantlawm pal ah siangpahrang nih a nupi caah a lak ṭhan hoi. A nunnak ah a mah nih aa thimmi, a duhning in zeihmanh tuahnak nawl a ngei lo. Minung cu a si ve nain a mah tein a nunnak caah biachah khawhnak a ngei lo. Siangpahrang pa nih a si ter ning poahin a nun cu hruai a si. A pumsa tlaihhrem a ton pinah a minung sinak, nuhrin covo chuh dih a si.

Tlaihrem tu David maw a sual deuh tlaihhrem a tuartu Bathsheba dah a sual deuh tiah sualphawt cu Khrihfa mi kan rian a si awk a si lo. Zei catiah an mah bantuk mitlamtling lo ngaimi minung menmen kan si ve ko caah a si. Nain Bathsheba lawng te nih sualpuh a inn tawn mi tucu a si awk hrimhrim a si hnga lo. A hman lomi a si. Hranhram in tlaihhrem a tuartu nu hmanh sual kan phawt ahcun a siangpahrang sinak ningcang loin a hmang i a kuttang ralkap pa nih thihnak nunnak riin ral a doh piak lioah a nupi a rak tlaihrem tu i a sualnak zong hi a hmetuai mi sualnak cu a  si hrim ve lo.

Donghnak

Kum caan sau pi a kal cangmi Bible chung ummi tuanbia kan zohtik ah pa nih hruainak chanah pa hna kutin ṭialmi Bible a rak si ti cu kan theih dih mi a si cang. Kum zabu pakhat hnu pakhat in cu pa nih pa chanah an tialmi Bible cu pa nih an mah mit in hrilhfiah an hun ṭial tikah hin nu lei kam tuarnak an tloh mi tampi hmuh khawh a si. David tuanbia aa dawhnak le a tlamtlin khawhnak ah Bathsheba cu tuanbia tamhtu bantuk in hman a si lio ah Bathsheba minung tlamtling a sinak leikam zeiah rel piak lo a si zungzal. Siangpahrang nih tuah timi poah tuahpiak tu men le pa hna lung diriamh nak men ah hmanding dirhmun tluk lawngah nu tuanbia an caan ter mi ruah tikah ngeihchia lungfak ngaingai a si.

A sinain Bathsheba cu harnak phunphun tong ko hmanh seh law cu harnak hna nih cun a nun a dongh ter lo. A harnak chungin dirkhawh, nun khawh aa zuammi nu a sinak hi uar a um ngaingai nak asi. David zongnih a ngeih mi a nu pi dihlak hnakin a dawtbik mi le a duhbik mi nu a si. Fa a ngeih mi cu a nunnak lak a si nain a hnu ah Israel miphun siangpahrang hna lakah mifim bik timi Solomon cu a mah chungin hrin a si. Solomon tuanbia kan rel tikah a nu kong tampi ṭial a um lo nain Pathian nih a duhmi  a haltik ah (ISiangpahrang 3:9) a chia le a tha ka thleidan khawhnak hnga hngalhthiam nak lungthin kape tuah tiah  Bawipa sinah fimnak ahal tu pa a si. A nu nih a hrinmi fa a si caah a nu chimhcawn tangah a thang mi a si ti cu fiang ten hmuh khawh a si. Cucaah Solomon a fimnak, a larnak hnulei ah khuaruah har in a nunnak lam a rak hruaitu mifim, bochantlak a nu, Bathsheba a si ko ti hi cu al awk ṭha lo a si. Nihin lainu hna zong harsatnak, tlukrilh nak lak ah a tlong lengmi kan si ve. Kan harnak hi kan dihdongh nak si hram hlah seh. Bathsheba bantuk harnak theng kan tong lai lo nain nifa kan nunnak kan ton mi harnak aa dang cio mi chungin harnak nih a teimi si hlah u sih harnak cu chuaklak in a tei kho tu Bathsheba nunnak hi kan caah zohchun tlak a si.

Zohchih mi Cauk le Cathluan hna

Alice L. Laffey, An Introduction to the Old Testament; Feminist Perspective. Philadelphia: Fortress Press, 1988.

Angela Yarber, “David and Bathsheba: Privilege, Power, and Provocation,” Paper presentation at Wake Forest Baptist Church (July 29, 2012).

Tikva Frymer-Kensky, Reading the Women of the Bible (New York: Schocken Books, 2003)

Moshe Garsiel, “The Story of David and Bathsheba: A Different Approach,” Catholic Biblical Quarterly 55:02 (April, 1993)

Carl Hagensick, “Nine Men in the Life of Bathsheba” internet accessed on 11, 20, 2015 at (http://www.heraldmag.org/literature/bio_1.htm )

Tamar Kadari, “Bathsheba: Midrash and Aggadah,” internet accessed on 11,29,2015 at

http://jwa.org/encyclopedia/article/bathsheba-midrash-and-aggadah.

Biak Ṭha Hnem